Nuty na pięciolinii – nauka czytania

Z tego wpisu dowiesz się jak czytać nuty na pięciolinii. Może nie jest to wiedza niezbędna jeśli interesuje Cię tylko gra akordowa, ale myślę, że na pewno prędzej czy później Ci się przyda. Muzyka zapisywana jest na wiele różnych sposobów jednak bez wątpienia najpopularniejszym jest zapisywanie nut na pięciolinii. Znaczna większość instrumentów korzysta z wygodnego zapisu nutowego.

Jak zbudowana jest pięciolinia?

Jak sama nazwa wskazuje pięciolinia składa się z pięciu poziomych linii idealnie względem siebie równoległych. Zazwyczaj w utworze muzycznym mamy tych pięciolinii kilka, kilkanaście lub w przypadku bardzo rozbudowanych utworów kilkadziesiąt.

Nuty na pięciolinii zapisujemy bezpośrednio na poziomych liniach lub pomiędzy nimi. Linie liczymy od dołu do góry, na niższych liniach zapisujemy niższe dźwięki, a na wyższych wyższe. Często jest tak, że dźwięki są tak wysokie lub tak niskie, że nie mieszczą się na pięciolinii. Wtedy możemy dorysować kreski powyżej lub poniżej pięciolinii i na nich umieścić dźwięki.

Nauka czytania nut na pięciolinii

Naukę czytania nut na pięciolinii polecam zacząć od najłatwiejszej gamy czyli C dur. Składa się ona dokładnie z dźwięków: C, D, E, F, G, A, H, C. Kolejności tych dźwięków należy się nauczyć po prostu na pamięć i nie zastanawiać się dlaczego jest tak, a nie inaczej. Potraktuj to trochę jak tabliczkę mnożenia, której w szkole podstawowej uczyliśmy się na pamięć.

Gdy znasz już następujące po sobie dźwięki to zobacz w jaki sposób zapisujemy je na pięciolinii:

Dźwięk C znajduje się na pierwszej linii dodanej dolnej, dźwięk D znajduje się pod pierwszą linią, dźwięk E dokładnie na pierwszej linii, dźwięk F pomiędzy pierwszą i drugą linią, dźwięk G na drugiej linii, dźwięk A pomiędzy drugą i trzecią linią, dźwięk H dokładnie na trzeciej linii. Dalej gama zaczyna się od nowa i znów pomiędzy linią trzecią i czwartą mamy dźwięk C.

Jak widzisz czytanie nut na pięciolinii wcale nie jest trudne, wystarczy zapamiętać dokładnie 7 dźwięków, które się powtarzają. Zauważ, że na rysunku pomiędzy dwoma dźwiękami C mamy oktawę. Pomiędzy kolejnymi dźwiękami C mamy następną oktawę itd. Moglibyśmy te oktawy jeszcze dalej rozbudowywać w górę lub w dół pięciolinii.

Oktawa to dokładnie zbiór następujących po sobie 8 dźwięków. Wcale nie musimy zaczynać od dźwięku C, możemy zacząć od dowolnego dźwięku, odliczyć 8 dźwięków i uzyskamy oktawę. Np. pomiędzy dźwiękiem G znajdującym się dokładnie na drugiej linii pięciolinii i dźwiękiem G znajdującym się bezpośrednio nad piątą linią mamy oktawę.

Odwzorowanie dźwięków z pięciolinii na instrumencie

Znając nazwy nut – dźwięków na pięciolinii oraz wiedząc „gdzie znajdują” się one na instrumencie , na którym gramy możemy je w łatwy sposób zagrać. Na tym to właśnie polega – odwzorowujemy melodię odczytywaną z nut umieszczonych na pięciolinii na instrumencie. Potocznie mówiąc „gramy z nut” :). Zerknij na poniższy rysunek i zobacz jaki klawisz na pianinie należy nacisnąć aby zagrać odpowiednią nutę z pięciolinii.

W tym przypadku nuty są zamalowane na czarno z dodatkowymi kreseczkami, ale o wartościach rytmicznych nut napiszę odrębny artykuł.

Przejdźmy może do gitary. Dokładnie tak samo jak w przypadku pianina również na gitarze możemy grać z nut. Wystarczy tylko wiedzieć dokładnie jaka struna wydaje jaki dźwięk lub też, którą strunę należy nacisnąć. Spójrz na poniższy przykład:

Aby zagrać dźwięk D szarpiemy za czwartą (struny liczymy od dołu gryfu) strunę na gitarze bez jej wciskania. Aby zagrać dźwięk E szarpiemy za czwartą strunę wciśniętą na drugim progu. Aby zagrać dźwięk F szarpiemy za czwartą strunę wciśniętą na trzecim progu.

Powyższe przykłady są oczywiście bardzo elementarne. Pianino ma 88 klawiszy, każdy z nich gra inny dźwięk. Wszystkie te 88 dźwięków możemy zapisać na pięciolinii. Podobnie jest w przypadku gitary. Gitara akustyczna ma 5 strun, ale kilkanaście progów co w sumie daje nam możliwość zagrania kilkudziesięciu różnych dźwięków.

Nie martw się jeśli ilość informacji zawartych w tym artykule delikatnie Cię przytłacza. Nikt nigdy na początku nie uczy się położenia kilkudziesięciu dźwięków na pięciolinii czy instrumencie na raz. Zawsze zaczynamy naukę od kilku z nich, a następnie dokładamy kolejne. Jeśli poważnie myślisz o nauce gry na dowolnym instrumencie nauczysz się dźwięków w mgnieniu oka.